Türkiye’de kitlesel aşılama çalışmalarında SGK’lı çalışanlara meslek ve yaş grubu ayrımı yapılmaksızın koronavirüs aşı randevuları açıldı. Çalışanlar kuyruklara girerek aşılarını yaptırmaya başladı. Bununla birlikte ise gündeme gelen “Aşı olmak istemeyen çalışanlara nasıl bir müeyyide uygulanacak?” sorusuna ceza hukukçuları cevap verdi.
Ünlü ceza hukukçusu Prof. Dr. Ersan Şen, aşı olmak istemeyenlere yaptırım uygulanabileceğini açıkladı. Prof. Dr. Şen şu andaki mevzuatın devlet ve işverenin aşı yaptırmayana herhangi bir yaptırım uygulamasına engel olduğunu söyledi. Ancak yine de yaptırımın ‘Umumi Hıfzıssıha Kanunu’na göre uygulanabileceğini açıkladı: “Eldeki tek yasal düzenleme Umumi Hıfzıssıhha Kanunu. Aşı, ülke veya bölgesel olarak zorunlu hale getirilirse, bu kanun uyarınca 3150 TL para cezası uygulanabilir. Bunun dışındaki yaptırımlar ancak yasa ile gerçekleşebilir. İşveren, yasa çıkmazsa ceza veremez, ödül mekanizmasıyla aşı teşvik edebilir.”
Dünyada aşıya teşvik nasıl?
Şimdi COVID-19 aşılarında da dünya genelinde “aşı karşıtı” kitlelerin toplumun sağlığını riske attığını söyleyen uzmanlar da var, vatandaşlarını konser, seyahat veya sinema gibi bazı faaliyetlerde sadece aşı olanlara izin vererek aşıya teşvik eden hükümetler de… Facebook, Twitter ve Instagram gibi sosyal medya uygulamalarında aşı karşıtlarının yanlış bilgilendirmeleri otoriteler tarafından düzeltilmeye çalışılırken, ülkeler de farklı yöntemlerle vatandaşlarını aşı olmaya teşvik etmeye çalışıyor. Suudi Arabistan’da aşı olmayanlar yeniden açılan AVM’lere alınırken, Barselona, İngiltere ve Yeni Zelanda’da yapılan deneysel kulüp/konser etkinliklerinde de aşı olmuşlara ve testi negatif çıkanlara öncelik tanınarak tarihte görülmemiş uygulamalar pilot olarak deneniyor.
Demokrasilerde aşı zorunluluğu gereklidir
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Nisan 2021’de verdiği emsal bir kararla demokratik toplumlarda belirli hastalıklar için çocuklara zorunlu kılınan aşının “gerekli” olduğuna hükmetti. Çekyalı iki ailenin 2013 ve 2014 yıllarında yaptığı itiraz başvurularına ilişkin kararını açıklayan AİHM, 9 hastalığa karşı çocukları aşılamanın zorunlu olmasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) özel hayata saygı hakkını ihlal etmediğine hükmetti ve çocuklara geçerli bir sebep olmadan aşı vurulmaması halinde ebeveynlere para cezası verilebileceği, aşı olmayan çocukların ise anaokullarına gidemeyeceği belirtildi. Para cezasının aşırıya kaçmadığı, anaokula kabul edilmeme cezasının ise cezai değil önleyici bir tedbir olduğu kaydedilmişti.
