Fesih Nedir ?

Sürekli borç ilişkisi doğuran sözleşmeleri ileriye etkili olarak sona erdiren yenilik doğuran bir haktır. Sözleşmenin taraflarından birisi bu hak ile diğer tarafın onayını almadan sözleşmeyi sona erdirebilmektedir.

Fesih Türleri Nelerdir ?

İş Kanunun’da fesih, süreli ve haklı sebeple fesih olmak üzere ikiye ayrılır;

Süreli(Derhal) Fesih

Süreli fesih, belirsiz süreli iş sözleşmesini belirli sürenin geçmesiyle sona erdiren tek taraflı irade beyanıdır. Bu irade beyanının hüküm ve sonuçlarını doğurması için karşı tarafın kabulüne gerek yoktur. Süreli fesih, mevcut sözleşme ilişkisini sona erdirmesi sebebiyle yenilik doğuran bir haktır. Bu hak hem işçi hem işveren tarafından kullanılabilir.

Süreli fesih hakkı, iş güvencesi kapsamından yararlanan ve yararlanmayan işçiler açısından ayrı ayrı ele alınmalıdır. Bir işçinin iş güvencesi kapsamında olup olmaması farklı sonuçlar doğurmaktadır. İş güvencesi kapsamında olmayan bir işçinin sözleşmesini, süreli fesih yoluyla sona erdirebilmesi için sözleşmenin belirsiz süreli olması yeterlidir.
Ancak iş güvencesi kapsamındaki bir işçinin sözleşmesinin süreli fesih yoluyla sona erdirilebilmesi için sözleşmenin belirsiz süreli olması yeterli değildir.
Zira işveren süreli fesih yoluyla sözleşmeyi sona erdirmek için aynı zamanda geçerli sebep veya sebeplere dayandırılmalıdır.
Dolayısıyla işveren iş güvencesi kapsamındaki belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçinin sözleşmesini ancak geçerli sebeple feshedebilir.

Haklı Nedenle Feshi

İş Kanunun’da haklı neden kavramının tanımına yer verilmemiştir. Bunun yerine İş Kanunun’da madde. 24 ve 25’te haklı neden oluşturacak sebepleri maddeler halinde ele almıştır. Böylece İş Kanunun’daki haklı neden kavramını, sözleşmeyi fesheden taraftan, dürüstlük kuralına göre iş ilişkisini sürdürmesi beklenmeyen bütün durum ve koşullar olarak tanımlayabiliriz.

İş sözleşmesinin belirli süreli ya da belirsiz süreli olması, haklı nedenle feshedilmesine engel değildir. (Fakat süreksiz işlerde haklı nedenle fesih söz konusu olmaz.) Bu sebeple işçi veya işverenin haklı nedenle sözleşmeyi feshedebilmesi için sürekli bir işin olması zorunludur. Yoksa haklı nedenin varlığı feshin gerçekleşmesi için yeterli değildir. Ayrıca fesih beyanının da bulunması gerekir. Dolayısıyla haklı nedenle iş sözleşmesinin feshi için sürekli bir işin varlığı, haklı bir neden ve fesih beyanı şartlarının bir arada bulunması gerekmektedir.

Dürüstlük kuralı gereği iş ilişkisini sürdürmesi kendinden beklenemeyecek işçi veya işveren belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme hakkına sahip olur. İş Kanunun’a göre haklı nedenle iş sözleşmesinin feshedilebilmesi için; sürekli bir işin varlığı, haklı bir neden ve fesih beyanı şartları birarada bulunmalıdır. Haklı nedenle fesih, İş Kanunun’da m.24 ve 25. maddelerinde yazılan sebepler dolayısıyla yapılabilir. Fakat İş Kanunun’da 24 ve 25. Maddelerinin 2. bendinde yer alan ahlaka ve iyi niyete uymayan haller ve benzerleri ifadesinden anlaşıldığı üzere bu maddelerdeki haller sınırlı olarak sayılmamıştır. Dolayısıyla benzeri hallerde haklı fesih sebebi sayılabilir.

Sonuç Olarak ;

İş sözlemesi, Türk Borçlar Kanunun’da düzenlenen hizmet sözleşmesi ile aynı anlama gelmektedir. Dolayısıyla iş sözleşmesi ile hizmet sözleşmesi arasında genel olarak farklılık bulunmamaktadır. Ancak her iki kanunda farklı kavramların kullanılması terim birliğinin sağlanamamasına yol açmıştır.

İşçi ile işveren imzladıkları iş sözlemesini feshetme hakkına sahiptir. Gerek Türk Borçlar Kanunun’da gerek İş Kanunun’da işçi ve işverene sözleşmeyi feshetme hakkı tanınmıştır. Ancak bu fesih halleri, bir takım şartlara tabi kılınmıştır. Özellikle fesih, sözleşmenin belirli süreli ve belirsiz süreli olması açısından önemli rol oynamaktadır. Kural olarak belirsiz süreli iş sözleşmeleri feshedilir. Ancak bazı hallerde belirli süreli iş sözleşmeleri de fesih ile sona erebilir. Mesela haklı nedenle fesih, belirli süreli iş sözleşmesini sona erdirir. Ayrıca belirli süreli iş sözleşmesindebir deneme süresi belirlenmişse, bu süre içerisinde taraflar sözleşmeyi feshedebilir.

Eda Akar

İnsan Kaynakları Uzmanı