Mobbing'e Uğrayan Çalışan Neler Yapabilir?

İçindekiler

Çalışma hayatında bulunan herkesin yaşamında işyeri ve çalışma arkadaşları ciddi yer tutar. Öyle ki bir çoğumuz işyerimizde, evimizde geçirdiğimizden çok daha fazla zaman geçirir, iş arkadaşlarımızla başka kimseyle olmadığı kadar sık iletişim kurarız. Hal böyle olunca işyerinde ve iş arkadaşlarımızla alakalı problemler, olumsuzluklar yaşama ihtimalimiz de oldukça yüksektir. Ve belki de bu olumsuzlukların en ciddilerinden biri mobbingtir.

Mobbing nedir?

Mobbing, işyerinde bir ya da birden fazla çalışana belirli bir süre boyunca sistemli olarak yapılan ve yıldırma, işten ve işyerinden uzaklaştırma, pasifize etme, baskı altına alma gibi amaçlarla ve kötü niyetle gösterilen davranış, tutum ve tavırlar bütünüdür.

İşyerinde maruz kalınan her kötü davranışa mobbing demek doğru değildir. Bir tavır ya da davranışın mobbing sayılabilmesi için belli koşulları yerine getirmesi, başka bir deyişle içinde mobbingin unsurlarını barındırması gerekir.

Mobbing:

Sistemli olarak yapılmalıdır,
İşyeri sınırları içinde gerçekleşmelidir,
Tekrarlanmalı, süreklilik arz etmelidir,
Bilinçli ve kasıtlı olarak yapılmalıdır,
İşten ve işyerinden uzaklaştırma, yıldırma, baskı altına alma amacıyla yapılmalıdır,
Mağdur işçinin sağlığında ya da çalışma performansında gözlemlenebilir bir zarar ortaya çıkmalıdır,

Ayrıca mobbing açıkça yapılabildiği gibi gizli ve üstü kapalı şekilde de yapılabilir.

Mobbing her zaman ilk seferde gözle görülen bir davranışla ortaya çıkmayabilir. Hatta genelde sistematik ve sürekli şekilde yapıldığı için fark etmek ya da emin olmak zaman alabilir. Mobbing aşağıdaki şekillerde kendini gösterebilir;

Çalışana kendisinin değersiz hissettirilmesi,
Çalışana güvenilmediğinin hissettirilmesi,
Çalışanın mesleki bilgi ve yeterliliğinin sorgulaması,
Çalışana belli bir zaman aralığı içinde yetiştiremeyeceği kadar iş verilmesi,
İşle alakalı ya da özel bir bilginin paylaşılmaması,
İşyeri içinde gruplaşmaların ortaya çıkması, çalışanın grup dışında bırakılması.

Bu yüzden çalışanların maruz kaldığı tavır ve davranışların mobbing olup olmadığını anlamaları için yukarıdaki ve benzeri durumları yaşayıp yaşamadığını sorması gerekir.

Hiyerarşik yapı içinde mobbing

Dikey mobbing; genelde üstlerin, astlarına uyguladığı mobbing olarak karşımıza çıkar. En çok görülen mobbing türüdür. Bununla birlikte nadiren de olsa astların üstlerine mobbing uyguladığı da görülür. Yeni gelen bir yöneticinin kabullenilmemesi, yöneticinin bir kararından ya da davranışından rahatsız olunması gibi durumlarda görülebilir.

Yatay mobbing; aynı düzeyde, aynı pozisyonda ya da hiyerarşik yapıda aynı basamakta olan çalışanların birbirine uyguladığı mobbing türüdür. Ekip içinde öne çıkma arzusu, hırs, kariyer kaygısı gibi sebepler yatay mobbingin en bilinen sebeplerindendir.

“Mobbing” uygulamaya yatkın kişilerin özellikleri ise şu şekilde tanımlanmaktadır; duygusal tacizi genel olarak alışkanlık haline getirmiş bu kişiler; kendi yetersizlik duygularını hedef aldıkları kişinin zor durumuyla eğlenerek yenmeye çalışan, ikiyüzlü, farklılıklara karşı hoşgörüsüz, kıskanç ve aşırı denetleyici kimselerdir.

“Mobbing” uygulayanların kişilik yapısında 8 farklı özellik vurgulanmaktadır.

• Antipatiktir,

• “Güç uygulama” ayrıcalığına sahip olduklarına inanan, gerilimden beslenen ve liderlik vasfı olmayan kişilerdir,

• Narsist kişiliğe sahip ve sürekli zihinsel bozukluk hali olan kişilerdir,

• Sadist kişiliğe sahip, saldırgan, kaba ve saygısız kişilerdir,

• Ön yargılı ve duygusal kişilerdir,

• Kendini sürekli değersiz gören kişilerdir.

Mobbingin diğer çalışanlara ve işyerine de zararları söz konusudur. Bir işyerinde bir ya da birden çok çalışanın mobbinge maruz kalması, o işyerinde hem mobbinge maruz kalan hem de bu duruma şahit olan çalışanların performansında düşüşe sebep olacaktır. Mobbingin işyerine ve diğer çalışanlara olan etkilerini;

Verimliliğin düşmesi,
Çalışan-çalışan ve çalışan-yönetici ilişkilerinin bozulması,
Güven duygusunun yitirilmesi,
Devamsızlıkların, izinlerin ve raporların artması,
İşyeri sadakatinin azalması,
İstifaların artması
Çalışan sirkülasyonunun artmasına bağlı olarak nitelikli ve tecrübeli çalışanların kaybedilmesi,
Şirket isminin ve marka değerinin zedelenmesi riski olarak sıralayabiliriz.

Mobbing’e maruz kalan çalışanlar neler yapabilir?

Çalıştığı iş yerinde mobbinge maruz kaldığını düşünen çalışanlar belirli noktalara başvurarak şikayette bulunabilirler.

Mobbing´e uğradığını düşünen çalışan kendisine uygulanan davranışlarla ilgili açık ve net deliller toplamaya başlamalıdır. Bu noktada şahitler, maaş kesme varsa bordrolar, kamera kayıtları, e- mailler, kullanılan ilaç faturaları, verilen işlerle ilgili belge ve örnekler alınarak delil olarak sunulabilir. Çünkü yargıya intikal eden davalarda delil etkin bir yargılama için önemlidir. Kamu ve özel sektör ayırt etmeksizin tüm çalışanlar şikayet ve bilgi almak için 7 gün 24 saat ALO 170 Hattına başvurabilirler.

Şunu unutmamakta fayda var; işverenler, nasılsa açığa çıkmaz düşüncesiyle mobbingi görmezden gelebilir. Bu durum sık sık kullanılan bir yöntem olduğu için, çalışanların somut deliller ile haklarını sonuna kadar savunması ve geri adım atmaması gerekir. Çünkü atılan her geri adım, mobbing uygulayanı daha da güçlendirecektir.

Mobbing´e maruz kalanlar;