Koronavirüs nedeniyle tüm Dünyada alınan önlemler çerçevesinde birçok iş yeri geçici olarak faaliyetlerini durdurdu yada evden çalışma sistemine geçti. Krizin önümüzdeki dönemde ekonomiye etkileri de konuşulmaya başlanmışken, çalışanlar da yasal haklarını merak ediyor.
İşte çalışanların yasal haklarıyla ilgili en çok merak edilen 10 soru ve yanıtları;
Koronavirüs nedeniyle mazeret izni kullanılabilir mi?
Virüs nedeniyle kullanamazsınız. Evlilik, akrabasının vefatı, eşinin doğumu gibi nedenlerle mazeret izni kullanılabilir ve bu da 3 gün ile sınırlıdır. Bu dönemde yasal izninizi kullanabilirsiniz.
İşveren virüs nedeniyle ücretsiz izin verebilir mi?
Ekonomik sebepler nedeniyle işveren ücretsiz izin verebilir. İş yerinde ücretsiz izin uygulanabilmesi için işçinin de rızası ve yazılı onayı gerekir. Eğer onay olmadan ücretsiz izin verilirse çalışan tek taraflı iş sözleşmesini fesh edip, tazminatını alır. Ücretsiz iznin de belirli bir süresi olmalıdır, ucu açık olamaz ve bu süre de karşılıklı anlaşmada belirtilmelidir.
Virüs nedeniyle işveren, toplu tatil ilan edebilir mi?
Edebilir, ancak çalışanların ücretlerini ödemek zorundadır. İşveren nisan ayından itibaren toplu yıllık izin kullanımına imkan verebilir. İş kanunun, 1 Nisan ile ekim sonuna kadar işverene toplu izin verme imkanı tanıyor; tabi ücretlerin ödenmesi şartı ile.
Evden çalışma yasal mı? Ayrı bir sözleşmeye gerek var mıdır?
Yasaya göre uzaktan çalışma, çalışanın evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında çalışmasına izin veriyor. Çalışanın evden çalışması için işverenin gerekli makine ve teçhizatı çalışana vermesi de gerekiyor. Evden çalışma sisteminin uzun sürmesi durumunda iş kurallarının yazılı olarak belirlenip imzalanması ileride doğabilecek anlaşmazlıkları engelleyecektir.
Evden çalışmada ücret farklı olur mu?
Hayır, işte çalışıyormuş gibi tüm haklar aynıdır, farklı ücret ya da sosyal haklar uygulaması yapılamaz.
Evde çalışırken olabilecek bir kazadan işveren mi sorumludur?
Evden çalışma sırasında yaşanan kaza çalışma saati içindeyse ve iş ile ilgiliyse; evet, işverenin sorumluluğudur ve iş kazasıdır.
İşverenler, virüs nedeniyle bazı sağlık tedbirleri alıp, bunları çalışana uygulatabilir mi?
Uygulatabilir ve çalışanın da bu kurallara uyması gerekir. Örneğin, çalışanın ateşi varsa işveren işe almayabilir. Aynı şekilde çalışanın da hastalık belirtileri varsa bunu işverene bildirme zorunluluğu vardır.
Rapor almış bir çalışanın ücretini işveren mi ödeyecek?
14 gün kuralına göre rapor almış olan kişilerin ücretini iş göremezlik ödeneği kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) karşılıyor. Bunun için de son bir yıl içinde en az 120 gün çalışılmış olması gerekiyor. Ödenecek tutar ise çalışanın brüt ücretinin 12 günlük karşılığı.
Devlet hangi çalışanlara özel izin verdi?
Kamuda çalışıp, hamile, yaşlı ve kronik hastalığı olanlar 27 Mart tarihine kadar izinli sayılıyor. Okul öncesi ve ilköğretimde çocuğu olan kadın çalışanların yıllık izin talepleri karşılanacak, yıllık izin hakkı olmayanlara mazeret izni verilecek.
İşverenler, virüs nedeniyle işini durdurmak zorunda kalırsa kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilir mi?
Kısa çalışma ödeneğinden yararlanma nedenleri arasında salgın hastalık var. İşverenler bu haktan yararlanabilir. Bu kapsamda işçilere kısa çalışma ödeneği ödeniyor, ayrıca işçilerin genel sağlık sigortası primleri karşılanıyor. Süre de 3 ay ayı aşmamak kaydıyla 6 aya kadar uzatılabiliyor. Çalışanın aylık prime esas kazancının günlük brüt tutarının yüzde 60’ı ödeniyor.
