
Personel yemek hakkı, insan kaynakları açısından oldukça önemli bir konu olup, çalışanların motivasyonunu, memnuniyetini ve iş verimliliğini artırmaya yönelik bir uygulamadır. Yemek hakkı, çalışanların işyerine bağlılıklarını artırır ve onların işyerinde daha rahat etmelerini sağlar. Çalışanlar yemek masraflarından kurtulduklarında hem maddi hem de zamandan tasarruf sağlarlar.
Bu durum, çalışanların işyerine karşı olan bağlılıklarını artırır.
Şirketlerdeki yemek uygulamaları, şirketin büyüklüğüne, kültürüne, sektörüne ve çalışanlarının ihtiyaçlarına göre farklılık gösterebilir. Ancak genel olarak bazı yaygın yemek uygulamaları ve yöntemleri şunlardır:
1.Yemek Ücreti Nakit Şeklinde Uygulanması
Yemek parasının nakit olarak ödenmesi, bazı durumlarda çalışanların esnekliğini artırabilir ve şirketin bütçesini yönetmede kolaylık sağlayabilir. Ancak, yemeklerin sağlıklı ve dengeli olmasını destekleyen bir sistem kurmak için bu yöntem ideal olmayabilir.
- Yemek Kartı veya Yemek Çeki Uygulaması
Birçok şirket, çalışanlarına yemek kartı veya yemek çeki gibi sistemler sunar. Bu kartlar veya çekler, çalışanların belirli restoranlarda veya yemek hizmeti veren işletmelerde geçerli olur. Çalışanlar, belirli bir miktar yemek kartı alır ve bunları istediği zaman kullanabilir.
- Yemek Servisi (Catering)
Bazı şirketler, çalışanlara yemek servisi sunmak için dışarıdan catering firmalarıyla anlaşır. Bu firmalar, çalışanlar için günlük sıcak yemek servis eder. Catering hizmeti, genellikle ofislerin yemek ihtiyacını karşılamak için kullanılır.
Bu sağlanan faydaların işveren tarafında hesaplanan belirli maliyetleri vardır. İşveren tarafından sağlanan yemek haklarının 2025 yılında bazı değişikliklere gidilmiş ve kendi içerisinde veriliş şeklinde göre hesaplamaları ayrılmıştır.
- Nakit Olarak Verilen Yemek Ücretleri
Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulu tarafından alınan 5/12/2024 tarihli ve 2024/509 sayılı Karar ile 1/1/ 2025 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yemek bedelinin prime esas kazançtan istisna edilecek günlük tutarı 158,00 TL olarak belirlenmiştir. Bu durumda, 1/1/2025 tarihinden itibaren (2025 yılı Ocak ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinden/muhtasar ve prim hizmet beyannamesinden itibaren) yemek bedeli adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar;
Günlük İstisna Tutarı = 158,00 TL
Ay İçinde Fiilen Çalışılan Gün Sayısı x 158,00 TL (Günlük İstisna Tutarı) = Aylık İstisna Tutarı
Ödenen Yemek Bedeli – İstisna Tutarı = Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Yemek Bedeli, Formülüyle hesaplanacaktır.
- b) Yemek Kartı/Çeki Verilen Yemek Ücretleri
Yemek kartı/çeki/kuponunun yemek bedeli ödemesi dışında nakit ya da nakit yerine geçecek şekilde başka amaçlarla kullanılma imkanı olmaması halinde, yemek kartı/çeki/kuponuna yüklenen tutar prime esas kazanca dahil edilmeyecektir. Ancak yemek kartı/çeki/kuponunun yemek bedeli ödemesi dışında nakit ya da nakit yerine geçecek şekilde başka amaçlarla kullanılma imkanı olması halinde, günlük 158,00 TL’lik tutar prime esas kazanca tabi tutulmayacak ancak bu tutarı aşan kısım sigorta primine tâbi olacaktır.
- Sigortalılara İşyerinde Veya İşyerinin Müştemilatında Yemek Verilmesi
İşverenlerce işyerinde veya müştemilatında kendi imkanlarıyla yemek verilmesi amacıyla işverenler tarafından sigortalılara sağlanan bu menfaat sigorta primine esas kazanca dahil edilmeyecektir.
Yemek Yardımının Sağlanma Şekli | SGK Durumu | Gelir Vergisi Ve Damga Vergisi Durumu |
İşyerinde yemek yapılması | Muaf | Muaf |
İşyerinde veya müştemilatında üçüncü şahıslarla anlaşılarak yemek sunulması ve karşılığının fatura karşılığı üçüncü kişilere ödenmesi | Muaf | Muaf |
İşyerinde veya müştemilatında dışarıda üçüncü kişilere ait restoran vb. yerlerde yemek hizmeti sağlanması ve karşılığının fatura karşılığı ödenmesi | Muaf | 240 TL + KDV istisna, aşan tutar GV ve DV ‘ye tabi |
Nakit ödeme yapılması | 158 TL istisna aşan kısım Sgk ‘ya tabi | 240 TL+KDV istisna, aşan tutar GV Ve DV ‘ye tabi |
Yemek kuponu/yemek kartı | Muaf | 240 TL + KDV istisna, aşan tutar GV ve DV ‘ye tabi |
Yemek kuponu/yemek kartı market vb. başka amaçlar için kullanılıyor ise | 158 TL istisna aşan kısım Sgk ‘ya tabi | 240 TL + KDV istisna, aşan tutar GV ve DV ‘ye tabi |
Çeşitli koşullarda sunulan personel yemek hakkı, insan kaynakları yönetimi açısından birçok olumlu etkiye sahip bir uygulamadır. Hem çalışanların fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılar, hem de şirketin genel verimliliğini ve çalışan bağlılığını artırır. Yemek kartı şeklinde verilen uygulama ise çalışanların maaşlarını daha etkin bir şekilde yönetmelerine ve günlük yaşam harcamalarını dengelemelerine yardımcı olmaktadır.
Anlaşıldığı üzere işverenlere iki seçenek sunulmaktadır;
2025 yılı Ocak ayından itibaren yemek kartlarını sadece yemek amaçlı restoranlarda kullanılmasına yönelik uygulama yapmaları durumunda işveren maliyetlerinde kar ederken personel memnuniyetlerinde sorunlar ile karşı karşıya kalacaklardır ya da eskisi gibi yemek kartlarını market vb. tüm işlevlerini açık tutup sigorta primine tabi olan yükü üstleneceklerdir.
Firmalarda bu süreçlerin takibini yapacak İnsan Kaynakları Departmanına yüklenen iş yükünü de unutmamak gerekir. İş yükü çok fazla olduğunda ise iyi bir planlama ve organizasyon yapılmadığı takdirde işler karmaşıklaşabilir bu da verimliliğin düşmesine ve zaman kaybına neden olabilmektedir.